Haarlem

Afgelopen vrijdagavond mocht ik meelopen met handhaving, met onze boa’s. Hoewel ik er al twee raadsvergaderingen op heb zitten, is dit de eerste keer dat ik het belangrijkste deed wat een volksvertegenwoordiger kan doen; in de praktijk ervaren hoe het echt zit. Het werd een leerzame avond.

Het begon meteen heftig. We kwamen aan op het Stationsplein en werden begroet met de provocatie van een groep jongeren. Te dicht op elkaar zittend toen we aankwamen, uiteen gaan, maar meteen weer samenklitten zodra we ons hadden omgedraaid. Boos schreeuwend eiste een jongere om met hem dichtbij te gaan praten. Meteen werd duidelijk dat de verscherpte coronaregels, maximaal twee personen bij elkaar, op weinig begrip konden rekenen bij deze groep. Professioneel, de-escalerend en met respect gingen de handhavers met de situatie om.

Toen we later op de avond een ronde deden door De Hout, kwamen we twee groepen minderjarige jongeren tegen die de coronaregels ook niet begrepen hadden. Gelukkig hadden deze wél respect voor de handhavers. Voor de eerste groep was dit de eerste keer, en kregen ze een officiële waarschuwing. Een meisje, dat voor de tweede keer in een jaar met alcohol werd betrapt, kan rekenen op een halt-straf (en waarschijnlijk een flinke uitbrander van haar ouders). Regelmatig gaat het werk van de handhavers verder en gaan ze met ouders van overlast gevende jongeren in gesprek. Bijna hulpverleners.

Na een ronde door een rustig Kenaupark, gingen we door naar de Raaks parkeergarage. Beiden plekken waar de schrijnende dakloosheidscrisis in Haarlem overduidelijk wordt. Bij warmer weer slapen daklozen vaak in het park. Nu het kouder wordt zoeken ze een warmere pek, zoals de parkeergarage. Logisch als je nergens anders terecht kunt. Maar ze zorgen natuurlijk ook voor overlast, al is het alleen al door het gebrek aan toiletten. Daarom heeft handhaving de ondankbare taak om er voor te zorgen dat daklozen niet slapen in de parkeergarage. Gisteravond wekten we iemand die daar in slaap gevallen was. Die meteen, zonder protest, wegging.

Tot mijn verbazing kan handhaving geen hulpverlening inschakelen. Want nu wordt er niets opgelost.  De dakloze verlaat de plek in het park of de parkeergarage, maar kan nog steeds nergens terecht. Geen oplossing dus. En de overlast verplaatst zich alleen maar. Hij heeft nog steeds geen plek om te slapen. Zorgen voor een slaapplek is natuurlijk geen taak voor handhaving. Wel moeten ze de mogelijkheid hebben om anderen in te schakelen die aan de slag gaan met het regelen van een fatsoenlijke slaapgelegenheid. Een duidelijke opdracht voor mij om hiervoor te knokken in de gemeenteraad.

Mijn verbazing was veel groter over de andere verantwoordelijkheid die handhavers wel hebben. Wanneer iemand de parkeergarage niet wil verlaten, moeten zij diegene aanhouden. En dat kan best een gevaarlijke klus zijn. Soms gaat dit om verwarde mensen, al dan niet onder invloed, en zij kunnen flink agressief worden. Als je die klus moet klaren, begrijp ik heel goed dat je behoefte hebt aan meer dan alleen een paar handboeien.

We zijn veel te ver doorgeschoten in het geven van taken aan handhaving. Door het schrijnende tekort aan agenten, krijgen boa’s er steeds meer taken bij die echt bij de politie horen. Eigenlijk terug naar de tijd van enkele decennia geleden. Toen bestonden er twee politieorganisaties; de gemeentepolitie en de rijkspolitie. Doordat de landelijke politie kapot bezuinigd is, zijn we handhaving aan het omtoveren tot een soort nieuwe gemeentelijke politie. Zonder dat de handhavers hier voldoende opleiding of middelen voor krijgen.

Handhavers worden te vaak gezien als ordinaire bonnenschrijvers. Iedereen die een keer meeloopt zal meteen begrijpen dat dit beeld ver van de waarheid is. Boa’s zijn handhavers, hulpverleners en soms ook bijna politieagent. Dat is niet langer houdbaar en dat lossen we ook niet op door hen wapenstokken te geven. Handhaving moet de taken doen waar ze voor opgeleid en toegerust zijn, taken die bij de gemeente horen. En voor politietaken zijn meer politieagenten nodig. De toppers van handhaving waarmee ik mee mocht meelopen, lijken me uitstekende kandidaten.