Haarlem

De financiële situatie van Haarlem is uiterst beroerd met grote gevolgen voor Haarlemmers: een rem op de ontwikkeling van de stad, en te weinig geld voor veiligheid, sociaal beleid en zorg. Haarlem loopt ook het risico onder toezicht van het Rijk te komen waarbij het Rijk enorme bezuinigingen op zal leggen. De SP wil daarom met spoed de financiën op orde brengen. Het is onduidelijk of alle financiële ellende wel in beeld is. Haarlem moet schoon schip maken, de onderste steen moet boven om te leren van het verleden. Daarom wil de SP een raadsenquête starten.

Een raadsenquête is een onderzoek waarbij de gemeenteraad, ondersteund door deskundigen, betrokkenen onder ede kan horen. Het is vergelijkbaar met een parlementaire enquête. De SP wil boven water krijgen waarom de financiële positie van Haarlem met honderden miljoenen is verslechterd, ondanks vele bezuinigingsmaatregelen. De oorzaken die hebben geleid tot de gebrekkige financiële huishouding van de gemeente moeten worden blootgelegd.

De SP maakt zich grote zorgen over de financiële toestand van de gemeente. De schulden van Haarlem zijn de afgelopen vier jaar gestegen van 450 miljoen euro naar 626 miljoen euro per 1 januari 2014. De financiële reserve is alleen al de laatste twee jaar met 60 miljoen euro afgenomen en bedraagt nu nog maar 40 miljoen euro. De rentelast van de gemeente bedraagt nu bijna 20 miljoen euro per jaar. De schuld omgerekend per Haarlemmer is ruim 4400 euro, terwijl de Vereniging van Nederlandse Gemeenten 2800 euro per inwoner al als te hoog beschouwt.

De hierboven omschreven financiële positie van de gemeente heeft nu al desastreuze gevolgen. Zo in het centrum van de stad geen ladderwagen voor de brandweer meer beschikbaar. Dit kan dramatische gevolgen hebben bij een uitslaande brand. Ook heeft de gemeente een investeringsplafond ingesteld, waardoor onder andere de facelift voor het winkelcentrum in Schalkwijk maar niet van de grond komt.

Het gemeentebestuur (Burgemeester & Wethouders) heeft de afgelopen vier jaar een aantal maatregelen getroffen die leiden tot een bezuiniging van 35 miljoen euro per jaar. Dit was volgens B&W nodig om de financiële positie van Haarlem weer op orde te brengen. Het meest verontrustende is nog dat deze inschatting van B&W geheel onjuist is geweest. Nu willen B&W de komende vier jaar nog een 8 á 10 miljoen extra per jaar bezuinigen. Gezien de ervaringen van de afgelopen vier jaar helpt een dergelijke bezuinigingsoperatie niet, maar is dat dweilen met de kraan open.

Als Haarlem een bedrijf zou zijn, dan ging de stad als de huidige trend zich voortzet in 2015 failliet. Op grond van de Nederlandse wet kan een gemeente niet failliet gaan, maar wordt een gemeente dan onder toezicht van het Rijk geplaatst. Het Rijk legt een gemeente dan draconische bezuinigingen op, waar de gemeenteraad geen zeggenschap over heeft. De SP wil er dan ook alles aan doen om dit te voorkomen.

In Haarlem hebben de afgelopen twee jaar twee wethouders wegens financieel wanbeleid moeten aftreden. Bij een motie van wantrouwen tegen een derde wethouder staakten de stemmen, omdat de oppositie in de Raad vond dat het hele college moest aftreden en niet alleen deze wethouder. De gehele gemeenteraad heeft een motie aangenomen, waarin werd betreurd dat B&W meerdere malen zonder toestemming van de gemeenteraad vastgestelde budgetten heeft overschreden.

In het voorjaar van 2013 is een rapport van de Haarlemse Rekenkamer verschenen met de veelzeggende titel “Bewaakt de dijken!“. Dit rapport constateert dat er sprake is van onvoldoende budgetbewaking en begrotingsdiscipline. Een zware dijkbewaking is vereist omdat Haarlem anders financieel kopje onder gaat.

Deze vaststelling van de Rekenkamer wordt ondersteund door de accountant die de jaarrekening van 2012 heeft goedgekeurd: “het niveau van interne beheersing is per afdeling sterk wisselend”. Verder constateert de accountant dat het ambtelijk apparaat in zijn geheel onvoldoende deskundig is om de jaarstukken op te stellen. Dat heeft geleid tot de inhuur van veel externe adviseurs, met alle bijbehorende kosten. Daarnaast behoeft de voorspelbaarheid van de begroting aandacht. Tot slot is een conclusie van de accountant: “De Raad wordt onvoldoende of te laat geïnformeerd over de financiële stand van zaken. De financiële stukken zijn onvoldoende inzichtelijk, zodat de raadsleden niet goed in staat zijn om deze stukken te beoordelen”.

De SP wil de oorzaken die leiden tot de gebrekkige financiële huishouding van de gemeente Haarlem onderzoeken. Liggen deze bij het College van Burgemeester en Wethouders, bij de onvoldoende deskundigheid van het ambtelijk apparaat, bij de interne begrotingsregels die de gemeente hanteert, bij eventuele boekhoudkundige trucs of zijn er andere redenen?

Het is van groot belang dat met spoed orde op zaken wordt gesteld. De Raad moet er de komende vier jaar van uit kunnen gaan dat de meerjarenramingen van de gemeente betrouwbaar zijn, zodat het financiële beleid van de gemeente daarop kan worden gebaseerd. Anders heeft het geen enkele zin bezuinigingsbedragen vast te stellen. De ervaring van de afgelopen vier jaar laat zien dat dergelijke bezuinigingen dan zijn gebaseerd op drijfzand.

Alleen met een deugdelijk en solide financieel beleid kan een sociaal beleid worden gevoerd waarbij de kwaliteit en de omvang van de zorg niet worden aangetast, niet wordt bezuinigd op de armoedebestrijding en waarbij het voor mensen met een beperking mogelijk blijft om in een sociale werkplaats te blijven werken. De SP vindt dat deugdelijk financieel beleid ten dienste staat van de inwoners van Haarlem, en niet andersom.

In 2006 werd de eerste en enige raadsenquête in de gemeente Haarlem gehouden, de Raadsenquête Vastgoed. De enquêtecommissie bestond toen uit 5 raadsleden en werd bijgestaan door twee ambtenaren en twee externe deskundigen.

Frits Garretsen (nr. 2 op de lijst van de SP)